W ostatnim wpisie rozmawialiśmy o przygotowaniu do objęcia nowej roli szefa, a teraz… ta da niespodzianka! Z nową rolą wiąże się nie jedna, a trzy role, jakie musicie dobrze opanować, aby swobodnie poruszać się po dżungli międzyludzkich zależności. Moją świadomość tego tematu obudziła wspaniała pani trener Beatrice Fehling, a dziś to ja chciałbym się z wami tą wiedzą podzielić. W życiu każdy z nas odgrywa co do zasady trzy główne role:

• prywatną
• ekspercką
• organizacyjną

W życiu zawodowym sprawne przechodzenie z jednej roli do drugiej jest podstawą udanej i efektywnej współpracy z innymi. W związku z tym warto mieć ich świadomość, aby lepiej wykorzystywać ich pozytywne strony w odpowiednich momentach i nie wpadać w pułapki jakie się z nimi wiążą.

Definicja roli

Zanim przejdziemy do poszczególnych ról zajmijmy się jeszcze ogólną definicją roli, a więc rola to suma własnych i cudzych oczekiwań co do określonej pozycji społecznej związana z myśleniem, wewnętrzną postawą, zachowaniem i prowadzeniem relacji. Oczekiwania mogą być ze sobą sprzeczne, a także niejawne, prowokujące wewnętrzną postawę naszego rozmówcy przez ich spełnienie lub nie.

Żeby ta definicja była łatwiejsza do przetrawienia po prostu przyjmijmy, że rola to wszystkie oczekiwania (nasze i cudze), co do naszej szeroko rozumianej postawy w danej sytuacji.

Rola prywatna

Jest to najstarsza ze wszystkich ról. Obowiązują w niej cele, wizja i wartości, jakimi kierujemy się będąc w sytuacjach prywatnych- jako ojciec, matka, dziecko, przyjaciel itp. Będąc w niej kierujemy się wartościami jakie wynieśliśmy z domu. Być może właśnie zadajecie sobie pytanie, jak można usłyszeć, że ktoś jest w swojej prywatnej roli? Wyrażenia bezosobowe są wyraźną podpowiedzią, że ktoś właśnie jest w tej roli . Sformułowania takie jak „tak się nie robi”, „należy robić tak i siak”, „trzeba zawsze coś tam coś tam” sugerują koncentrację na wartościach wyniesionych z domu.

Co jeszcze wiąże się z rolą prywatną? Romantycznie ujmując miłość lub bardziej przyziemnie bycie lubianym. W czasach kiedy nie było jeszcze nie tylko internetu, ale nawet koła to czy było się kochanym przez rodzinę, czy lubianym przez resztę „stada”, decydowało o tym czy przeżyjemy ,czy nie. Jeżeli Andrzej wysłał wam plik excela, który nie ma jakości, a wy zastanawiacie się, czy zwrócić mu na to uwagę, bo może mu się zrobić przykro to i się na was obrazi… sami już wiecie, w jakiej roli się znajdujecie 😊

Hierarchia w roli

Hierarchia jest tutaj ustalana na podstawie wieku, czyli najstarsi w rodzinie czy grupie cieszą się największym szacunkiem. Nie ma tutaj żadnych możliwości zmian, ani awansu. Ta hierarchia jest tak silna, że nawet gdy najstarszy syn umrze, następne dziecko nie zajmie jego pozycji.

Pros

Ta rola wiąże się bardzo mocno z emocjami. To właśnie tutaj powstają pasja, zachwyt i płomienny zapał. W trudnych momentach pokazujemy w tej roli „ludzką twarz”.

Cons

Tak samo działa to w drugą stronę. Jeżeli Maliniak doprowadza nas do szewskiej pasji to dlatego, że interpretujemy jego zachowanie przez pryzmat naszych wartości. Podsumowując, kiedy nie wszystko idzie po naszej myśli, to właśnie pozostawanie w prywatnej roli może powodować mocne międzyludzkie tarcia, w których emocje biorą górę i nie prowadzą do konstruktywnych rozwiązań. 

Rola ekspercka

W tej roli liczą się nasze cele, wartości i standardy jako fachowca w danym temacie. Szczególne znaczenie tutaj mieli nasi życiowi nauczyciele (nie mylić z tymi w szkole 😊), którzy wywarli na nas wpływ w danej dziedzinie. Główne zadanie tej roli to znalezienie najlepszej możliwej odpowiedzi lub rozwiązania. Tą rolę można usłyszeć poprzez stwierdzenia „jakie coś musi być, aby miało dobrą jakość”.

Hierarchia

Nie obowiązuje tutaj żadna z góry określona hierarchia. Jest ona wypracowywana dynamicznie przez otwarte pytania i dyskusje na dany temat. Dodatkowo osoba, która zdobędzie łatkę eksperta, będzie pytana o rady i pomoc.

Pros

W tej roli opracowywane są najlepsze rozwiązania. To tutaj prowadzone są rzeczowe dyskusje zorientowane na cel.

Cons

W roli eksperckiej nie są podejmowane żadne decyzje. Każde rozwiązanie może być przebite kolejną innowacyjną koncepcją lub propozycją ulepszenia. Jeżeli obie strony pozostaną w tej roli to spotkanie zakończy się ono podaniem rąk bez żadnych konkretnych decyzji.

Rola organizacyjna

Najmłodsza spośród trzech ról. Normy i wartości jakimi się kierujemy pochodzą z kultury przedsiębiorstwa, w którym pracujemy. Na to jak postrzegana jest kultura przedsiębiorstwa wpływ mają szczególnie dwie osoby- nasz szef i szef szefa. To tutaj nasza „tożsamość” odpowiada schematowi organizacyjnemu przedsiębiorstwa. Jak rozpoznać tę rolę na słuch? Zdania budowane w pierwszej osobie liczby pojedynczej- „oczekuję od was”, „wymagam od ciebie”, „chciałbym, abyś do piątku 20.00 dostarczył mi podsumowanie ostatniego kwartału z uwzględnieniem wczorajszych skorygowanych danych od Business Intelligence”. Poza tym pytania jakie padają w tej roli to „co należy do moich obowiązków, a co nie”, „czego oczekuje ode mnie moja organizacja”. Jako manager odczujecie rolę organizacyjną jako szczególnie przyjemną. Wiem, że teraz brzmi to dziwnie, ale nie wytwarzają się w niej żadne emocje. Jesteście przewodnikiem między zarządem, a pracownikami czyli waszym głównym zadaniem jest „tylko” przekazywanie decyzji z góry na dół i realizacja wyznaczonych celów.

Hierarchia

Mamy do czynienia z jasną hierarchią, która wynika ze struktury przedsiębiorstwa i zależności między stanowiskami. Awanse i przetasowania są tutaj na porządku dziennym. Co więcej, w pełni normalnym jest, że stanowiska są tylko lużno powiązane z wiekiem osób je piastujących.

Pros

Rola wiąże się z podejmowaniem decyzji i wykorzystywaniem hierarchicznych zależności. Nie ma tu miejsca na międzyludzkie tarcia lub nieścisłości.

Cons

Być może niektórzy z was właśnie pomyśleli, że skoro ta rola jest taka dobra to będą w niej „siedzieć” przez cały czas, ale nie jest to najlepsze rozwiązanie. Przebywanie tylko w tej roli tworzy wrażenie niedostępności i oziębłości.

Organizacja w chaosie

Jest jeszcze jeden kruczek co do roli organizacyjnej. Aby odpowiedzieć sobie na pytanie co należy do moich obowiązków, a co nie, potrzebujemy… listy obowiązków na danym stanowisku czyli tzw. opisu stanowiska. Im bardziej dokładny opis, tym łatwiejsza odpowiedź na pytanie co nie jest moim zadaniem. Niestety w dalszym ciągu część przedsiębiorstw pracuje na zasadzie „Wujek Kazek ltd.”, a pierwszego dnia w nowej pracy dowiadujemy się, że to stanowisko to taki „allrounder” czyli ekonomiczny samochód rodzinny ze sportowym zacięciem do wypadów na wieś i do miasta, cokolwiek ma to znaczyć. W takiej sytuacji kluczowa jest szczera rozmowa z szefem, jakie są jego oczekiwania co do waszej roli w zespole. Bez tego nie będziecie mogli skorzystać z dobrodziejstw, jakie daje stwierdzenie „stary, to nie moja działka. Spytaj Michała, on się tym zajmuje”.

A jak to wygląda u was? Czy wasze obowiązki odpowiadają opisowi stanowiska, na które się rekrutowaliście?